ಹಬ್ಬಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟತೆ ಬಗ್ಗೆ
ಮಹಾ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಪ್ರಯುಕ್ತ ವಿಶೇಷ ಲೇಖನ
ಭಾರತೀಯರು ಆಚರಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಹಬ್ಬ-ಹರಿದಿನಗಳು, ಸಮಾರಂಭಗಳು, ದಿನಾಚರಣೆಗಳು, ಹಾಗೂ ಜಯಂತಿಗಳು, ಉತ್ಸವಗಳು – ಮಹೋತ್ಸವಗಳು ಆಳಿ ಆಳಿದರೂ ಅಮರವಾಗಿ ಉಳಿದಿರುವ ಯಾವುದೋ ಗತ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಅಥವಾ ಶಕ್ತಿಯ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯ ಪ್ರತೀಕಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ ಅಥವಾ ನಡೆದುಹೋದ ಘಟನೆಗಳ ಗತ ವೈಭವದ ಪುನಃ ಸ್ಮರಣೆಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಇಂತಹವುಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯರು ಆಚರಿಸುವ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಯುಗಾದಿ, ಮಹಾನವಮಿ, ದೀಪಾವಳಿ ಮುಂತಾದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಬ್ಬ ಹರಿ-ದಿನಗಳೂ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಶಿಷ್ಟ ನ್ನೆಲೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಪ್ರಾಯಲೋಪವಾಗಿರುವ ಪ್ರಾಚೀನ ಘಟನೆಯ ಪ್ರತೀಕಗಳಾಗಿವೆ.
ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಸತ್ಯ ಪರಿಚಯ ವಿಶ್ವದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಮಾನವನಿಗೂ ಅದರಲ್ಲಿಯೂ ಭಾರತೀಯನಿಗೆ ಅತ್ಯವಶ್ಯಕವೆಂದರೆ. ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಯಲ್ಲ.
ಶಿವರಾತ್ರಿಯಂದೇ ಶೇಷ ಭಕ್ತಿ ಏಕೆ? ಭಾರತೀಯರು ತಾವು ಆಚರಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಹಬ್ಬ ಹರಿ-ದಿನಗಳಿಗಿಂತ ಶಿವರಾತ್ರಿಯನ್ನು ಬಹು ಮಹತ್ವವೆಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಹಬ್ಬದ ದಿನದಂದು ಭಕ್ತರು ಪತಿತಪಾವನ ಪರಮಪಿತ, ಶ್ವಪಿತ, ಸರ್ವಜ್ಞ, ಸರ್ವ ಶಕ್ತಿವಂತ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಸ್ವರೂಪನಾದ ಶಿವಪರಮಾತ್ಮನ ಪ್ರೀತ್ಯರ್ಥವಾಗಿ ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಭಕ್ತಿಪೂರ್ವಕ ಕ್ಷೀರಾಭಿಷೇಕ, ಪಂಚಮೃತಾಭಿಷೇಕ, ರುದ್ರಾಭೀಷೇಕ, ಸಹಸ್ರ ಬಿಲ್ವಾರ್ಚನೆ, ಸಹಸ್ರ ನಾಮಾವಳಿ ಶಿವಭಜನೆ, ಶಿವ ಪುರಾಣ, ಶಿವ ಕೋಟಿ, ಜಪ ಯಜ್ಞ, ಪಾರಾಯಣ, ಶಿವ ಕಥಾ ಶ್ರವಣಗಳನ್ನು ಬಹಳ ಭಕಿಯ್ತಿಂದ, ಉಪವಾಸದಿಂದ, ಜಾಗರಣೆಯಿಂದ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.
ಶಿವಮಂದಿರ ಇರುವಡೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಸವ, ರಥೋತ್ಸವ, ತೇರು, ಜಾತ್ರೆಗಳೂ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಶಿವರಾತ್ರಿಯಂದು ಹಲವಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ ದೀಪಾರಾಧನೆ, ಕೋಟಿ ದೀಪಾರಾಧನೆಗಳನ್ನು ಶಿವನ ಮಂದಿಗಳಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಭಕ್ತರು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಶಿವರಾತ್ರಿಯ ದಿನದಂದು ಶಿವನ ಮಂದಿರಕ್ಕೆ ದರ್ಶನಾರ್ಥವಾಗಿ ಹೋಗದಿರುವಂತಹ ಭಾರತೀಯನೇ ಇಲ್ಲ. ಶಿವರಾತ್ರಿಯ ದಿನದಂದು ಶಿವಲಿಂಗ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಬಹಳ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಶಿವರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಶುಭ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದಲ್ಲದೇ ರುದ್ರಯಜ್ಞ-ಯಾಗ, ದಾನ, ಪುಣ್ಯ, ಜಪ-ತಪಗಳಲ್ಲಿ, ಭಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಜನ ತಲ್ಲೀನರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಸರ್ವೇಶ್ವರನೂ, ಸರ್ವರ ಕಲ್ಯಾಣಕಾರಿಯೂ ಆಗಿರುವ ಶಿವ ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿದಿನದ ತ್ರಿಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದರೂ ಸಹ ಶಿವರಾತ್ರಿಯಂದೇ ಈ ಶೇಷ ಆಚರಣೆ ಏಕೆ?!!! ಎಂಬುದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಷಯವಾಗಿಲ್ಲವಲ್ಲ! ಏಕೆ? ಈ ಸ್ಥಿತಿ.
ಶಿವರಾತ್ರಿಯಂದು ಯಾರಾದರೂ ಮರಣ ಹೊಂದಿದರೆ ಅವರನ್ನು ಶಿವನು ತಮ್ಮ ಶಿವ ಗಣಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೈಲಾಸಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ದನೆಂದು ಆಗ ಅವರು ಶಿವಾರ್ಪಿತರಾದರೆಂದು ತಿಳಿಸುವ ಶಿವಪುರಾಣಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯರು ನಂಬಿದ್ದಾರಲ್ಲವೇ?
ವಿಶ್ವೇಶ್ವರನಾದ ಶಿವಪರಮಾತ್ಮನು ಶಿವರಾತ್ರಿಯಂದು ಬಂದು ಭಕ್ತರ ಭಕ್ತಿಪೂರ್ವಕ ಸೇವೆಯನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿ, ಭಕ್ತರನ್ನು ರೋಗರುಜಿನ ಕೇಡು, ದುಃಖ, ಭಯ, ದಾರಿದ್ರ್ಯ, ಭೂತ-ಪ್ರೇತಗಳ ಕಾಟ, ಅಪಮೃತ್ಯು ಇತ್ಯಾದಿ ಅಶಾಂತಿಯ ಅಲೆದಾಟಗಳಿಂದ ಹಾಗೂ ಭಯಾನಕ ರಾಕ್ಷಸೀ ಗುಣಗಳಿಂದ ಕಾಮ, ಕ್ರೋದ, ಲೋಭ, ಮೋಹ, ಅಹಂಕಾರಗಳಿಂದ ಮಾಯೆಯ ಬಲೆುಂದ ಬಿಡಿಸಿ ತಮಗೆ ಅಯಸ್ಸು, ಆರೋಗ್ಯ, ಐಶ್ವರ್ಯ, ಸುಖ-ಶಾಂತಿಯಾದಿಯಾಗಿ ಮುಕ್ತಿ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಸದಾಕಾಲದಗಳವರೆಗೆ ಸದಾಶಿವನು ದಯಾಪಾಲಿಸುತ್ತಾನೆಂಬ ಆರ್ಯರ ಅನುಭವ ಸುಳ್ಳೇ? ಸಹಸ್ರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ದಿನನಿತ್ಯ ತ್ರಿಕಾಲಪೂಜೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ, ಶಿವತಂದೆಗೆ ಪತಿತಪಾವನನೇ ಬಾ ಪಾಪದ ಪ್ರಪಂಚದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿ ನಿಮ್ಮ ಬಳಿಗೆ ನಮ್ಮನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗೆಂದು ನಿಮಂತ್ರಣ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ, ಶಿವರಾತ್ರಿಯಂದು ಶಿವನು ಬಂದು ಬೇಡಿ-ಬೇಡಿದವರಿಗೆ ಬೇಡಿದ್ದನ್ನೆಲ್ಲಾ ನೀಡುತ್ತಾನೆಂದು ಭಕ್ತರು ನಿಶುcಸಿಕೊಂಡು ಶಿವರಾತ್ರಿಯಂದು ಶೇಷ ಭಕ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವಲ್ಲಿ ಆಶ್ವರ್ಯ ವೇನಿದೆ!! ಆದರೆ ಬೇರಾವ ಸಮಯಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಶಿವರಾತ್ರಿಯಂದೇ ಶಿವನು ಬರುವುದಾದರೆ ಅಂತಹ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಹಿಂದೆ ಎಂದೋ ನಡೆದಿತ್ತು. ಈಗ ಅಂತಹ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಪುನಃ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆಯೇ? ಶಿವನಿಗೂ, ರಾತ್ರಿಗೂ ಇರುವ ಸಂಬಂಧವೇನು? ಶಿವನು ಬರುವ ಅಂತಹ ರಾತ್ರಿಯನ್ನು ನಾವು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಹೇಗೆ? ಶಿವನು ಬರುವ ಅಂತಹ ರಾತ್ರಿ ನಮಗೆ ತಿಳಿದರೂ ಶಿವನ ದರ್ಶನ ನಮಗೆ ಆಗುತ್ತದೆಯೇ? ಶಿವರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಶಿವ ಪರಮಾತ್ಮನನ್ನು ದರ್ಶನ ಮಾಡಿ ಈಶ್ವರೀಯ ಜನ್ಮ ಸಿದ್ದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪುನಃ ಪಡೆಯಿರಿ.
ಪ್ರತಿದಿನದ 24 ಘಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ 12 ಘಂಟೆಗಳು ರಾತ್ರಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯ ಇಲ್ಲದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ರಾತ್ರಿ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಅಂದಕಾರದ ಸಮಯವೇ ರಾತ್ರಿ. ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಎತ್ತೆತ್ತಲೂ ಕತ್ತಲು ಕದಿರುತ್ತದೆ. ಬೆಳಕು ತೊಲಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದೇ ರಾತ್ರಿ ಆದರೆ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಪೃಥ್ವಿಯು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತಲೂ ಸುತ್ತುವಾಗ 24 ಘಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗುವ ರಾತ್ರಿಯ ರಾತ್ರಿಯಂತೆ ಅಲ್ಲ ಹಾಗೇನಾದರೂ ಪ್ರತಿದಿನ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ಸಮೀಪಿಸಿದಾಗ ಬರುವ ರಾತ್ರಿ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಆಗುತ್ತಿದ್ದರೆ ದಿನ ಪ್ರತಿದಿನ ಎಲ್ಲಾ ರಾತ್ರಿಗಳು ಶಿವರಾತ್ರಿಗಳಾಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಶಿವರಾತ್ರಿಯ ರಾತ್ರಿಯೇ ಬೇರೆ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತವಾದ ನಂತರದ ಅಂಧಕಾರದ ರಾತ್ರಿ ಇದಾಗಿರದೇ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದಲೂ ನೋಡಿದಾಗ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿರುವಾಗಲೂ ಅಜ್ಞಾನವೆಂಬ ಕತ್ತಲು ಜನರಲ್ಲಿ ಕದಿರುತ್ತದೆ. ಅಜ್ಞಾನ – ಅಂಧಕಾರ ಆವರಿಸಿರುವ ರಾತ್ರಿ ಇದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಮಾನವರು ಯಾವಾಗ ಅಧರ್ಮ, ಅನ್ಯಾಯ, ಅನೀತಿ, ಅನೈತಿಕತೆ, ಅರಾಜಕತ್ವ, ಅಶಾಂತಿ ಅತ್ಯಾಚಾರ, ಅನಾಚಾರ, ಬ್ರಷ್ಠಾಚಾರದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಧರ್ಮ-ಭ್ರಷ್ಟ, ಕರ್ಮ-ಭ್ರಷ್ಟರಾಗಿ ಅಜಾnನವೆಂಬ ಅಂಧಕಾರದಲ್ಲಿ ತೊಳಲುವರೋ; ಕಣ್ಣದ್ದೂ ಕಣ್ಣು ಕಾಣದ ಕುರುಡರಂತೆ ವರ್ತಿಸುವರೋ, ಅಂತಹ ಅಜ್ಞಾನದ ರಾತ್ರಿಯೇ ಕರಾಳರಾತ್ರಿ. ಎಲ್ಲಿ ಕಾಮ, ಕ್ರೋದ, ಲೋಭ, ಮೋಹ, ಅಹಂಕಾರ ತುಂಬಿ ತುಳುಕುತ್ತಿವೆಯೋ; ಎಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರ ಲಾಲಸೆ, ಕಾಳಸಂತೆ, ಲಂಚ, ವಂಚನೆ, ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿ ಆಗಿವೆಯೋ. ಜಾತೀಯತೆ, ಪ್ರಾಂತೀಯಂತೆ, ಭಾಷಾಗೊಂದಲ, ಮೂಡನಂಬಿಕೆ, ಅಂಧ ವಿಶ್ವಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯಾತ್ಮರು ಸಿಕ್ಕಿ ತಲ್ಲಣಿಸುತ್ತ ದಾರಿಗಾಣದೆ ತಡಕಾಗುತ್ತಾರೋ ಅದೇ ಅಜಾnನಂದಾಕಾರದ ರಾತ್ರಿ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಆಗಿದೆ. ಇದೇ ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ವರ್ಣಿಸಿರುವ ದರ್ಮಗ್ಲಾನಿ(ನಿಂದನೆ)ಯ ಸಮಯ ಇದೇ ಆಗಿದೆ.
ಈ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಕಷ್ಟಗಳಿಂದ ಪಾರುಮಾಡು ತಂದೆ ಎಂದು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರು, ಸಾಧು, ಸಜ್ಜನರು, ಭಗವಂತನಿಗೆ ಮೊರೆ ಇಡುವರೋ ಇದೇ ಘೋರರಾತ್ರಿ ಅದೇ ಶಿವರಾತ್ರಿ. ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ ಅಜಾnನದ ಅಂಧಕಾರವನ್ನು ತೊಲಗಿಸಿ, ವಿಶ್ವಕ್ಕೆ ಸತ್ಯ ಜಾnನಪ್ರಕಾಶವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸಲು ಜ್ಞಾನಸೂರ್ಯನಾದ ಪರಮಾತ್ಮನ ಆಗಮನವೇ ಸತ್ಯ ಶಿವರಾತ್ರಿ. ಏಕೆಂದರೆ ಜ್ಞಾನಸಾಗರನೂ ಜ್ಞಾನ ಪ್ರಕಾಶದಿಂದ ತೊಲಗಿಸಬಲ್ಲವನಾಗಿದ್ದಾನೆ, ಅಜಾnನಾಂಧಕಾರದ ಮಹಾರಾತ್ರಿಗೂ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನಸೂರ್ಯನಾದ ಶಿವಪರಮಾತ್ಮನ ಆಗಮನಕ್ಕೂ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಶಬ್ದವೇ ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ.
ಅಜ್ಞಾನದ ಅಂದಕಾರವನ್ನು ತೊಲಗಿಸಿ ಸತ್ಯ ಜ್ಞಾನಪ್ರಕಾಶವನ್ನು ವಿಶ್ವಕ್ಕೆ ದಯಪಾಲಿಸಲು ಜ್ಞಾನ ಸೂರ್ಯನಾದ ಪರಮಾತ್ಮನ ಆಗಮನವೇ ಸತ್ಯ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ವಿಷ್ಣು ರಾತ್ರಿ, ರಾಮನರಾತ್ರಿ, ಕೃಷ್ಣನರಾತ್ರಿ, ಎಂದು ಯಾರು ಕರೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಎಂದೇ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಜಾnನಸಾಗರನೂ ಸರ್ವಜ್ಞನೂ ಆಗಿರುವ ಶಿವಪರಮಾತ್ಮನೊಬ್ಬನೇ ಅಜಾnನ ಅಂಧಕಾರದ ರಾತ್ರಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಜಾnನಪ್ರಕಾಶದಿಮದ ತೊಲಗಿಸಬಲ್ಲನನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಅಜ್ಞಾನಾಂಧಕಾರದ ಮಹಾರಾತ್ರಿಗೂ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನಸೂರ್ಯನಾದ ಪರಮಾತ್ಮನ ಆಗಮನಕ್ಕೂ ಸಂಬಂಧ ಸೂಚಿಸುಚ ಶಬ್ದವೇ ‘ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ’ ವಿಶ್ವಕಲ್ಯಾಣಾರ್ಥವಾಗಿ ಶಿವಪರಮಾತ್ಮನು ಪ್ರತಿ 5000 ವರ್ಷಗಳ ಸೃಷ್ಟಿ ಚಕ್ರದ ಅಂತಿಮ ಸಮಯದಲ್ಲಿನ ಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಜ್ಞಾಪಕಾರ್ಥವಾಗಿ ಅರ್ಥಾತ್ ಪ್ರತಿ ಕಲಿಯುಗದ ಅಜ್ಞಾನ ಅಂದಕಾರದ ಅಂತಿಮ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವತರಣೆಯ ಜ್ಞಾಪಕಾರ್ಥವಾಗಿ ಭಕ್ತರು ದ್ವಾಪರಯುಗದಿಂದ (2500) ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಭಾರತೀಯ ವರ್ಷದ ಕಡೆ ತಿಂಗಳಾದ ಪಾಲ್ಗುಣ ಮಾಸದಲ್ಲಿನ ಕೃಷ್ಣ ಪಕ್ಷದ 14ನೇ ರಾತ್ರಿಯ ಪೂರ್ಣಾಂದಕಾರದ ವೇಳೆಯನ್ನು ರಾತ್ರಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಶಿವರಾತ್ರಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಅಜ್ಞಾನದ ಕಾಳರಾತ್ರಿಯ, ಕಲಿಯುಗದ ಅಂತಿಮ ಪಾದವಾದ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಅವತರಿಸಿರುವ ಅನೇಕ ಮಾನವರಾಗಲಿ, ಮಹಾತ್ಮರಾಗಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿಶ್ವ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ದೊರಕಿಸಲಾಗಿಲ್ಲವೆಂಬುದು ಬಹಿರಂಗ ರಹಸ್ಯ ಅನೇಕ ಸಾಧು-ಸಂತ ಮಹಾತ್ಮರೂ, ಧರ್ಮಗುರುಗಳು ಈ ಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದು ಮರಳಿದರು, ಅಂದಿನಿಂದ ಇಂದಿನವರೆಗೆ ವಿಶ್ವ ಶಾಂತಿಗಾಗಿ ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಥೆ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾುತು. ಆದರೆ ವಿಶ್ವವು ಶಾಂತಿಗೆ ಬದಲಾಗಿ ಅಶಾಂತಿಯ ಕಡಲನ್ನು ತಲುಪಿತು. ಸಾಧು, ಸಂತ, ಮಹಾತ್ಮರು, ಜಾnನಿಗಳು ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು, ಜ್ಯೋತಿಗಳು, ಜನಸಾಮಾನ್ಯರು, ಭಕ್ತರು, ಸುಖ-ಶಾಂತಿಯ ಮಾರ್ಗ ಕಾಣದಾದರು, ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಶ್ವಪಿತ, ಪರಮಪಿತ ಪರಮಾತ್ಮ ಸ್ಥಾಪಿಸಬಲ್ಲವನಲ್ಲದೇ ಬೇರೆ ಶರೀರಧಾರಿಗಳಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಬರಂಗ ಸತ್ಯ, ವಿಶ್ವಕಲ್ಯಾಣಾರ್ಥವಾಗಿ, ಪರಮಾತ್ಮನೇ ಆಗುಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸರ್ವ ಧರ್ಮದವರು ಒಪ್ಪುತ್ತಾರೆ ಧರ್ಮ ಗ್ರಂಥಗಳು ಒಪ್ಪುತ್ತವೆ.
ಶಿವ ಪರಮಾತ್ಮ ತಪಸ್ವೀ ಶಂಕರ
ಶಿವನು ಅಶರೀರ, ಆಕಾಯ ———— ಶಂಕರ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ದೇಹದಾರಿ
ಅವ್ಯಕ್ತ ಜ್ಯೋತಿಸ್ವರೂಪನು.
ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಬ್ರಹ್ಮಾ —————ಶಂಕರ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ
ವಿಷ್ಣು, ಶಂಕರರ ರಚೈತ.
ಯೋಗೇಶ್ವರ —————– ಯೋಗಿ
ಕಲ್ಯಾಣ ಕಾರಿ —————– ನಾಶಕಾರಿ
ಪರಮಧಾಮ ನಿವಾಸಿ ————– ಸೂಕ್ಷ್ಮಲೋಕ ವಾಸಿ
ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಾಚೀನ ಗುಡಿಗಳಲ್ಲಿ ———— ಇತ್ತೀಚಿನ ಗುಡಿಗಳಲ್ಲಿ
ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನಿಡಲಾಗಿದೆ ————- ಮಾತ್ರ ಶಂಕರನ ಚಿತ್ರ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಪರಮಪಿತ ಶಿವಪರಮಾತ್ಮನ ಯತಾರ್ಥ ಮಹಿಮೆಗಳು :-
1.ವಿಶ್ವನಾಥ :- ವಿಶ್ವದ ಸ್ಥಿತಿ-ಲಯಗಳಿಗೆ ಅಧಿಪತಿಯಾದ ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ವಿಶ್ವನಾಥ, ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಹೆಸರಿದೆ. ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲು ಆವತರಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಕಾಶಿ ವಿಶ್ವನಾಥ ಎನ್ನುವ ಮಹಿಮೆ ಇದೆ.
2. ಅಮರನಾಥ : ಪರಮಾತ್ಮನು ಶಾಶ್ವತನು, ಅವನು ಅರ್ಥಾತ್ ಅಮರನು ಆಗಿದ್ದಾನೆ. ನಂಬಿದ ಮಾನವರಿಗೆ ಅಮರ ಪದಯ ನೀಡುವನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ಅಮರೇಶ್ವರ ಅಮರನಾಥ ಎಂಬ ಮಮೆ ಇದೆ.
3. ಶಾಂತಿಸಾಗರ : ಸುಖಸಾಗರ,. ಪ್ರೇಮಸಾಗರ, ದಯಾಸಾಗರ ಹಾಗೂ ಕಲ್ಯಾಣಕಾರಿ ಗುಣಗಳಿಗೆ ಶಿವಪರಮಾತ್ಮನು ಸಾಗರನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಬೇಡಿ ಬೇಡದ ಮಾನವನಿಗೆ ಶಾಂತಿ, ಸುಖ, ಪ್ರೇಮ, ದಯೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ.
4. ಪತಿತ ಪಾವನ : ಪತಿತವಾದ ಸೃಷ್ಟಿಯನ್ನು (ಮಾನವನ್ನು) ತಾನು ಪಾವನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಪತಿತ ಪಾವನ ಎಂದು ಮಹಿಮೆ ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ಮಹಿಮೆ ಇದೆ.
5. ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರ : ಪರಮಾತ್ಮನ ಜ್ಞಾನನೇತ್ರವೆಂಬ ತ್ರಿನೇತ್ರವನ್ನು ನೀಡುವ ತ್ರಿಕಾಲದರ್ಶಿ ಆಗಿದ್ದಾನೆ. ಪರಮಾತ್ಮನು ಶ್ವದ ಆದಿ, ಮದ್ಯ, ಅಂತ್ಯಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿ – ಸ್ಥಿತಿ – ಲಯಗಳನ್ನು ತಿಳಿದಿದ್ದಾನೆ. ವಿಶ್ವದ ಸಕಲ ಜೀವಾತ್ಮರ ಹಿಂದಿನ, ಇಂದಿನ ಹಾಗೂ ಮುಂದಿನ ಆಗ ಹೋಗುಗಳನ್ನು ಅರಿತಿದ್ದಾನೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರನೆಂಬ ಮಹಿಮೆ ಇದೆ. ಶರೀರಧಾರಿ ಮನುಷ್ಯಾತ್ಮನು ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತಂದೆ ಆದಾಗ ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಭೂಮಿು, ಕನಕ, ವಸ್ತು, ವಾಹನ, ಅನ್ನ, ವಸ್ತ್ರ, ವಸತಿಗಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ಇವೆಲ್ಲವೂ ನಶ್ವರವಾದ ತಂದೆುಂದ ಅಲ್ಪಕಾಲಕ್ಕಾಗಿ ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಅಮರನಾದ ಅಮರನಾಥನಿಂದ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾರರು. ಏಕೆಂದರೆ ಋಶಿಯಿುಂದ ರಾಜನವರೆಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಮಾನವರು ಪರಮಾತ್ಮನಿಂದ ಬೇಡುವವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಭೂದಾನ, ಹಿರಣ್ಯದಾನ, ಗೋದಾನ, ಕನ್ಯಾದಾನ, ಅನ್ನದಾನ ಮುಂತಾದ ಎಲ್ಲಾ ದಾನಗಳಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನದಾನವೇ ಮಾನವನು ಪಶು ಸಮಾನ ಜ್ಞಾನವೇ ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲ ಐಶ್ವರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪರಮ ಶ್ರೇಷ್ಟವಾದದು. ಜ್ಞಾನಿಯೇ ಸಕಲರಿಗೂ ಪ್ರಿಯನು, ಆದ್ದರಿಂದ ನಹಿ ಜ್ಞಾನೇನ ಸದೃಶ್ಯಂ ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಸರಿಸಮಾನವಾದುದು ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಸಾರುತ್ತಿದೆ. ವಿಶ್ವದ ಎಲ್ಲಾ ಮಾನವರಿಗಿಂತ, ಭಕ್ತಿಗಿಂತ, ಯೋಗಿಗಳಿಗಿಂತ ಜ್ಞಾನಿಯೇ ಭಗವಂತನಿಗೆ ಅತೀಪ್ರಿಯನೆಂದು ಗೀತಾ ಜಾnನದಾತನಾದ ಪರಮಾತ್ಮ ಶಿವ ತಿಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಜ್ಞಾನಸಾಗರವಾದ ಭಗವಂತನಿಂದ ಪ್ರಾಪ್ತಿಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ಈಶ್ವರೀಯ ಜನ್ಮಸಿದ್ದ ಅಧಿಕಾರ ಜ್ಞಾನವೇ ಪರಮ ಶ್ರೇಷ್ಟ ಜ್ಞಾನಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ವಿಜ್ಞಾನ, ಸಮಾಜ ಜ್ಞಾನ, ಅರ್ಥಜ್ಞಾನ, ಬೌತ ಜ್ಞಾನ, ಒಂದೊಂದು ಜ್ಞಾನವು ಒಂದೊಂದು ಕಡೆ ಅರಿವನ್ನು ಮೂಡಿಸುತ್ತದೆ. ಪರಮಾತ್ಮ ತಿಳಿಸುವ ಜಾnನ ರುದ್ರಜ್ಞಾನ ಆಗಿದೆ. ಸಮಸ್ತ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರಮಾತ್ಮ ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಜಗತ್ತಿನ ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಅಜ್ಞಾನಿಗಳಾದಾಗ ಜಗನ್ನಾಥನು ಈ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಜಗತ್ತಿನ ಜನತೆಗೆ ನೀಡುವ ಸಮಯ ಇದೇ ಆಗಿದೆ. ಆ ಕಾರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಜಾಪಿತ ಬ್ರಹ್ಮಾ ರವರ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಶಿವಪರಮಾತ್ಮನು ವಿಶ್ವ ಕಲ್ಯಾಣಾರ್ಥವಾಗಿ ಸರ್ವ ಶ್ರೇಷ್ಟವಾದ ತ್ರಿಕಾಲ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಶಿವಭಕ್ತರಿಗೆ ಅನುಗ್ರಸಿದ್ದನೆಂದು ಶಿವ ಪುರಾಣ ಸಾರುತ್ತಿದೆ. ಈಶ್ವರನಿಂದ ಭೋದಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಈಶ್ವರೀಯ ಜನ್ಮಸಿದ್ದ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಟವಾದ ತ್ರಿಕಾಲಜ್ಞಾನವನ್ನು ಜನತೆ ಹೊಂದಿದಾಗ, ಅಜ್ಞಾನ ತೊಲಗಿ ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ ಆಗುತ್ತದೆ. ಅದರ ಕುರುಹನ್ನೇ ಇಂದಿಗೂ ಆಚರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ ಶಿವರಾತ್ರಿ
6. ಶಿವರಾತ್ರಿ ಆಚರಿಸಲಿಕ್ಕಾಗಿ ಪರಮಾತ್ಮನು ಈಶ್ವರೀಯ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಜನತೆಗೆ ಭೋದಿಸಬೇಕು. ಯಾರೇ ಆಗಲಿ ಏನನ್ನೇ ಆಗಲೀ ಭೋದಿಸಲು ಶರೀರಲ್ಲದೆ ಜನತೆಗೆ ತಿಳಿಸಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಕೇಳುವವರಿಗೂ ಶರೀರಬೇಕು ಹೇಳುವವರಿಗೂ ಶರೀರ ಬೇಕೇ ಬೇಕು. ಈಶ್ವರನು ಜನನಮರಣ ರಹಿತನು. ಅಯೋನಿಜನು, ಅಶರೀರ ಆಗಿರುವ ಕಾರಣ ತನ್ನದೇ ಶರೀರವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲದಿರುವ ಕಾರಣ, ಬೇರೊಬ್ಬರ ಶರೀರವನ್ನು ಎರವಲು ಪಡೆಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಪಡೆಯಬೇಕಾದರೆ ಪರಕಾಯ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅನ್ಯತಾ ಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲಾ. ಶಿವಪರಮಾತ್ಮನು 1936ರಲ್ಲಿ ದಾದಾ ಲೇಖರಾಜ್‌ ಎಂಬ ಮಾನವನ ಶರೀರವನ್ನು ಆಧಾರ ಪಡೆದನು. ಎಂದಿನ ದಿನ ಶರೀರವನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿ ಪಡೆದನೋ ಅಂದಿನ ದಿನ ಪ್ರಜಾಪಿತ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಎಂದು ದಿವ್ಯ ನಾಮಕರಣ ಮಾಡದನು. ಪರಕಾಯ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿ ಪ್ರಜಾಪಿತ ಬ್ರಹ್ಮನ ಮುಖಕಮಲದ ಮೂಲಕ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಮಾನವನಿಗೆ ದಾನ ಮಾಡಲು ಪರಮಾತ್ಮ ಶಿವನ ದಿವ್ಯ ಅವತರಣಮಾತು. ಅವತರಣ ಆದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ಪೂರ್ಣ ಶರೀರದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇಲ್ಲ. ಜಾnನ ಭೋದನೆ ಮಾಡಲು ಕೇವಲ ಶರೀರದಲ್ಲಿನ ಶಿರವೇ ಪ್ರಧಾನ. ಆ ಶಿರಸ್ಸೇ ಶಿವನಿಗೆ ಆಭರಣ. ಆ ಶಿರಸ್ಸನ್ನು ಪರಮಾತ್ಮನು ಧರಿಸಿದನೋ ಅಂದೆ ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ. ಹಿಂದೆ ಒಮ್ಮೆ ಇದೇ ರೀತಿ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದರೆ ಗುರುತಾಗಿ ಇಂದಿಗೂ ಶಿವರಾತ್ರಿ. ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಶಿರದ ನೆನಪಿನಾರ್ಥವಾಗಿ ಆ ಮಾನವನ ಮುಖಾಭರಣವನ್ನು ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ತೊಡಿಸುತ್ತಾರೆ.ಇದು ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಮುಖವಾಡಡುವುದರ ಆದ್ಯಾತ್ಮಿಕ ರಹಸ್ಯ ಆಗಿದೆ.
7. ಬ್ರಹ್ಮನು ಮುಖಾಭರಣವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸದಾಕಾಲಕ್ಕೂ ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಧರಿಸದೇ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈಗೀಗ ಸದಾ ಧರಿಸುವ ರೂಡಿಯೂ ಇದೆ. ಇದರಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುವುದೇನೆಂದರೆ ಪರಮಾತ್ಮನು ಕೇವಲ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಅಜ್ಞಾನ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಜಾಪಿತ ಬ್ರಹ್ಮನ ಮುಖವನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾನೆ.
ಪರಮಾತ್ಮನು ವಿಶ್ವದ ತ್ರಿಕಾಲಜ್ಞಾನವನ್ನು ತಿಳಿದಿರುವುದರಿಂದ ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಒಂದು ಶೇಷ ನೇತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ತ್ರಿನೇತ್ರ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ತ್ರಿನೇತ್ರವೆಂದರೆ ಮೂರನೇ ಜ್ಞಾನನೇತ್ರವೆಂದರ್ಥವೇ ಹೊರತು ಮೂರು ನೇತ್ರಗಳೆಂದು ಅಲ್ಲ. ಶಿವನಿಗಲ್ಲದೇ ಈ ನೇತ್ರ ಬೇರೆ ಯಾರಿಗೂ ಇಲ್ಲ. ಪರಮಾತ್ಮನು ಮಾನವನ ಮುಖಕಮಲವನ್ನು ಧರಿಸಿದಾಗ, ತ್ರಿಕಾಲ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಈ ಮೂಲಕ ಜನತೆಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಸತ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ಜಾnನದ ಸಂಕೇತ ಇದಾಗಿದೆ. ಶಿವನು ಮಾನವ ಮುಖದ ಮಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಶ್ರೇಷ್ಟ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡು ತ್ರಿಕಾಲ ಜಾnನವನ್ನು ಜನತೆ ಉಪದ್ದೇಶಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ಫಾಲಾಕ್ಷ, ಫಾಲನೇತ್ರ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಫಾಲ ಎಂದರೆ ಹಣೆ ಅಕ್ಷ ಎಂದರೆ ನೇತ್ರ ಫಾಲಾಕ್ಷ ಎಂದರೆ ಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣುಳ್ಳವನೆಂದು ಅರ್ಥ.
ಶಿವನು ಹಣೆ ಕಣ್ಣನ್ನು ತೆರೆದಾಗ ಶ್ವದಲ್ಲಿ ಪಾಪ ಭಸ್ಮ ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಗಾಯನದ ಅರ್ಥವೇನೆಂದರೆ ಪರಮಾತ್ಮನು ಜಾnನನೇತ್ರವನ್ನು ತೆರೆದಾಗ ಅರ್ಥಾತ್ ಜಾnನೋಪದೇಶ ಮಾಡಿದಾಗ ಪಾಪಗಳನ್ನು ರಾಜಯೋಗದಿಂದ ಯೋಗಾಗ್ನಿಯಿಂದ ಭಸ್ಮ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿದೆ.
ಶಿವಪರಮಾತ್ಮನು ಜ್ಞಾನ ಸಾಗರನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಜ್ಞಾನಗಂಗೆಯು ಅವನ ಬಳಿ ಇದೆ. ಅವನಿಗೆ ಜ್ಞಾನಗಂಗಾಧರನೆಂಬ ಮಮೆ ಇದೆ. ಶಂಕರನು ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಮತ್ತು ಶಿವನ ರಚನೆ ಆಗಿದ್ದರಿಂದ ಶಂಕರನು ಜ್ಞಾನಗಂಗಾಧರನಲ್ಲ ಶಿವಪರಮಾತ್ಮನು ಪ್ರಜಾಪಿತ ಬ್ರಹ್ಮರವರ ಮುಖಧರಿಸಿ ಜ್ಞಾನಗಂಗೆಯ ಮಮೆಯನ್ನು ಜನತೆಗೆ ಉಪದೇಶಿಸಿದ ತ್ರಿಕಾಲಜ್ಞಾನ ರೂಪಿಸುವ ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಧಾರಾಪಾತ್ರೆಯನ್ನು ಲಿಂಗದ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟು ಧಾರೆ (ಹನಿಹನಿ) ಯಾಗಿ ಬೀಳುವಂತೆ ಏರ್ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಧಾರಾಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿನ ನೀರು ಶಿವಲಿಂಗದ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ನಂತರ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹರಿದಾಗ ಶಿವತೀರ್ಥವೆಂದು ಶಿವ ಭಕ್ತರು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಪರಮಾತ್ಮನಿಂದ ತಾನೂ ಧರಿಸಿದ ಪ್ರಜಾಪಿತನಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮನ ಮುಖಕಮಲದ ಮೂಲಕ ಬೋಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಜ್ಞಾನ ತೀರ್ಥವನ್ನು ಜನತೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.
ಧಾರಾಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಗಂಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಇಲ್ಲದಂತೆ ಒಂದೊಂದೇ ಹನಿಹನಿಯಾಗಿ ಶಿವಲಿಂಗದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವಂತೆ ಧಾರಾಪಾತ್ರೆ ಗಂಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಇಲ್ಲದಂತೆ ಒಂದೊಂದೇ ಹನಿಹನಿಯಾಗಿ ಶಿವಲಿಂಗದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವಂತೆ ಧಾರಾಪಾತ್ರೆ ಅಳವಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ತ್ರೆ„ಯಂಬಕೇಶ್ವರ :- ತ್ರಿ ಎಂದರೆ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳು (ಬ್ರಹ್ಮಾ, ವಿಷ್ಣು, ಶಂಕರವನ್ನು) ಎಂದರೆ ಜನ್ಮ ಕೊಟ್ಟವರು, ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ, ಜನನಿ ಅಥವಾ ತಾುಯಿ ಎಂತಲೂ ಈಶ್ವರ ಎಂದರೆ ಒಡೆಯ ಅಥವಾ ತಂದೆ ಎಂತಲೂ ಅರ್ಥಾತ್ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದವನಾದ್ದರಿಂದ ಶಿವ ಪರಮಾತ್ಮನನ್ನು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಗೌತಮಿತಟದಲ್ಲಿ ತ್ರೆ„ಯಂಬಕೇಶ್ವರನೆಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಬಿಲ್ಪತ್ರೆ ಅರ್ಪಿಸುವುದರ ಅರ್ಥ :- ಪರಮಾತ್ಮ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳ ರಚೈತನಾದ್ದರಿಂದ ಶಿವನಿಗೆ ತ್ರಿಧಳ ಬಿಲ್ಪ ಪತ್ರೆಯನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ.
ತ್ರಿಶೂಲದ ಅರ್ಥ : ತ್ರಿಲೋಕಿನಾಥ ಪರಮಾತ್ಮನು ಮೇಲೆ ಅರ್ಥಾತ್ ಪರಮಧಾಮದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಾನೆ ಎಂದು ತ್ರಿಶೂಲ ತೋರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಅದು ಹಿಂಸಾತ್ಮಕವಾದ ಆಯುಧ‌ವಲ್ಲ. ಆತ ಎಂದೂ ಹಿಂಸೆಯನ್ನು ಭೋದಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಮಕರ ಸಂಕ್ರಮಣ…
ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ಒಂದು ಹಬ್ಬ. ಪೈರು ತೆಗೆಯುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಹಬ್ಬ ಸಮೃದ್ಧಿಯ ಸಂಕೇತ. ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಧಾರ್ಮಿಕ ತತ್ವಗಳಿಂದ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಯಾದರೂ ವೇದಾಂಗ ಜ್ಯೋತಿಷಶಾಸ್ತ್ರದ ತಳಹದಿ ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದವರಿಂದ ಆಚರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕ, ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡುಗಳ ಮುಖ್ಯ ಹಬ್ಬಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯೂ ಒಂದು.
ಜ್ಯೋತಿಷದ ತಳಹದಿ:
ಸನಾತನ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಬುನಾದಿಯಾಗಿರುವ ವೇದಗಳ ಅಂಗಗಳೆಂದೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿರುವ ಆರು ವೇದಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯವನ್ನು ವೇದಗಳ ಕಣ್ಣೆಂದು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ. ವೇದದಳ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಶುಭಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಮುಹೂರ್ತಾದಿ ಕಾಲವನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಿ, ಗ್ರಹಗಳ ಸ್ಥಿತಿ-ಗತಿ, ರಾಶಿ-ನಕ್ಷತ್ರ, ಗ್ರಹಣ, ಅಸ್ತೋದಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಿ, ಶುಭಾಶುಭ ಫಲಗಳನ್ನು ತೋರುತ್ತಾ, ಹಬ್ಬ-ಹರಿದಿನಗಳನ್ನು ಋತುಗಳಿಗನುಸಾರವಾಗಿ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಹಾಕಿ ಗುರುತಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಶಾಸ್ತ್ರವೇ ಜ್ಯೋತಿಷ.
ಈ ಶಾಸ್ತ್ರದಂತೆ, ಸೂರ್ಯನು ನಿರ್ಯಾಣ ಮಕರರಾಶಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ, “ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ”ಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾಲವು ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಗ್ರೆಗೋರಿಯನ್ ಪಂಚಾಂಗದ ಜನವರಿ ೧೪ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೆ, ಈ ಕಾಲವೇ ಉತ್ತರಾಯಣ ಅಥವಾ ಸೂರ್ಯನ ಉತ್ತರದಿಕ್ಕಿನ ಪಯಣದ ಆರಂಭವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಕಾಲವೂ ಆಗಿತ್ತಾದ್ದರಿಂದ ಭೂಮಿಯ ಉತ್ತರಾರ್ಧಗೋಳದಲ್ಲಿ ಚಳಿ-ಬೆಚ್ಚನೆಯ ವಾತಾವರಣ ಆರಂಭವಾಗಿ, ಬೆಳೆ ಕಟಾವಿನ ಕಾಲವೂ ಆಗಿತ್ತು.
ಈಗ ಉತ್ತರಾಯಣ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೨ಕ್ಕೇ ಆದರೂ, ಹಿಂದಿನಂತೆಯೇ ಜನವರಿ ೧೪ ರಂದು ನಡೆಯುವ ಮಕರಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಂದೇ ಉತ್ತರಾಯಣದ ಆಚರಣೆಯೂ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಮಹಾಭಾರತದ ಕತೆಯಲ್ಲಿ ಇಚ್ಚಾ ಮರಣಿಯಾದ ಭೀಷ್ಮರು ಪ್ರಾಣ ಬಿಡಲು ಉತ್ತರಾಯಣ ಪರ್ವ ಕಾಲವನ್ನು ಕಾದಿದ್ದರು ಎಂಬ ಉಲ್ಲೆಖವಿದೆ.
ಖಗೋಳ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ ಒಂದು ವಿವರಣೆ:
ಸೂರ್ಯೋದಯ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯಾಸ್ತಮಾನ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಎಂದು ಹೇಳುವುದಾದರೂ, ಯಾವುದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಕರಾರುವಾಕ್ಕಾಗಿ ಪೂರ್ವದಲ್ಲೇ ಸೂರ್ಯೋದಯವಾಗುವುದು ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲೇ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತಮಾನವಾಗುವುದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಎರಡೇ ದಿನಗಳಂದು. ಆ ದಿನಗಳನ್ನು ಈಕ್ವಿನಾಕ್ಸ್ (equinox)ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅಂದು ಹಗಲಿರುಳುಗಳು ದಿನವನ್ನು ಸಮಪಾಲಾಗಿ, ಅಂದರೆ ೧೨ಗಂಟೆಗಳಾಗಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ವರ್ಷದ ಉಳಿದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಗಲಿರುಳುಗಳ ಪಾಲು ಸಮವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ.
ಬೇಸಗೆಯಲ್ಲಿ ಹಗಲು ಹೆಚ್ಚು, ಇರುಳು ಕಮ್ಮಿ. ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಹಗಲು ಕಮ್ಮಿ, ಇರುಳು ಹೆಚ್ಚು. ಈಕ್ವಿನಾಕ್ಸ್ ದಿವಸಗಳ ಹೊರತಾಗಿ ಸೂರ್ಯನ ಉದಯ ಪೂರ್ವದ ಬಲಕ್ಕೆ (ಅಂದರೆ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ) ಅಥವಾ ಎಡಕ್ಕೆ (ಅಂದರೆ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ) ಆಗುತ್ತದೆ. ಚಳಿಗಾಲ (ಅಂದರೆ ಇರುಳಿನ ಪ್ರಮಾಣ)ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ ಸೂರ್ಯನ ಉದಯ ಹೆಚ್ಚು ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಚಲಿಸುವುದು ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಗೆ ಒಂದು ದಿನ ದಕ್ಷಿಣದ ತುತ್ತ ತುದಿಯ ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪಿ, ಅಚಲವೆಂಬಂತೆ ಕಂಡು, ಮರುದಿನದಿಂದ ಸೂರ್ಯನ ಉದಯ ಮರಳಿ ವಿರುಧ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತಾ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. *ಅಂದರೆ ಸೂರ್ಯ ಇನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿನತ್ತದ ತನ್ನ ಚಲನವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಚಲಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾನೆ. ಈ ದಿನ ಉತ್ತರಾಯಣದ ದಿನ. ಇದು ಚಳಿಗಾಲ ಮುಗಿದು ಮುಂಬರುವ ಬೇಸಗೆಯ ಮುನ್ಸೂಚನೆ. winter solstice ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೨ ಈ ದಿನ. ಈ ದಿನವನ್ನು ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯೆಂದು ಗುರುತಿಸಬೇಕಾಗಿದ್ದರೂ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಜನವರಿ ತಿಂಗಳ ನಡುವಿನಲ್ಲಿ ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಇಲ್ಲಿಂದ ಸೂರ್ಯೋದಯ ಇನ್ನು ಆರು ತಿಂಗಳು ಉತ್ತರದ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುತ್ತಾ ನಡುವೆ ಮತ್ತೆ ಈಕ್ವಿನಾಕ್ಸ್ ದಿನವನ್ನೂ ತಲುಪಿ, ಇನ್ನೂ ಅದೇ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ (ಉತ್ತರಕ್ಕೆ)ಚಲಿಸುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಹೋದಂತೆಲ್ಲಾ ಹಗಲಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಇರುಳು ಕಮ್ಮಿಯಾಗುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ತಾಪ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಾ ಬೇಸಗೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತೇವೆ. ಕೊನೆಗೆ ಒಂದು ದಿನ ಉತ್ತರದ ತುತ್ತ ತುದಿಯನ್ನು ತಲುಪಿ, ಅಚಲವೆಂಬಂತೆ ಕಂಡು, ಮರುದಿನದಿಂದ ಸೂರ್ಯನ ಉದಯ ಮರಳಿ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತಾ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಂದರೆ ಸೂರ್ಯ ಇನ್ನು ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನತ್ತದ ತನ್ನ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಚಲಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದು ದಕ್ಷಿಣಾಯನದ ದಿನ. ಬೇಸಗೆ ಮುಗಿದು ಮುಂಬರುವ ಚಳಿಗಾಲದ ಮುನ್ಸೂಚನೆ. ಈ ದಿನವನ್ನು ಕರ್ಕಾಟಕ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಎಂದು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ. summer solstice ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು ಜೂನ್ ೨೧ ಈ ದಿನ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ವಿವರಣೆ ಅನ್ವಯಿಸುವುದು ಭೂಮಂಡಲದ ಭೂಮಧ್ಯರೇಖೆಯ ಉತ್ತರಾರ್ಧಕ್ಕೆ. ಇದೇ ರೀತಿಯ ಆದರೆ ತದ್ವಿರುದ್ಧವಾದ ವಿವರಣೆ ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ.
ಹೀಗೆ ಕಾಣುವ ಸೂರ್ಯನ ಚಲನೆಗೆ ಭೂಮಿಯ ಅಕ್ಷರೇಖೆ (axis) ಸುಮಾರು 22 1/2 degree ವಾಲಿರುವುದು ಕಾರಣ. ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ನಿಗದಿತ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ದಿನಾಲು ನಿಂತು, ದಿನದ ಒಂದೇ ನಿಗದಿತ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಆಗಸದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗುರುತು ಹಾಕಿಕೊಂಡು, ಈ ರೀತಿ ವರ್ಷವಿಡೀ ಮಾಡಿದರೆ, ಗುರುತು ಹಾಕಿಕೊಂಡ ಆ ಬಿಂದುಗಳೆಲ್ಲಾ ಸುಮಾರು ‘8’ರ ಆಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತವೆ.
ಈ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು analemma ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ‘8’ರ ಆಕೃತಿಯ ನೆತ್ತಿಯ ಬಿಂದು summer solstice ದಿನದಂದು ಆಗುತ್ತದೆ. ಆ ಆಕೃತಿಯ ಅಡಿಯ ಬಿಂದು winter solstice, ಅಂದರೆ ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯ ದಿನದಂದು ಆಗುತ್ತದೆ. ನಡುವೆ ರೇಖೆಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಹಾದು ಹೋಗುವ ಬಿಂದು equinox ದಿನಗಳು. 8 ರ ಆಕೃತಿಯ ನೆತ್ತಿಯಿಂದ ಅದರ ಅಡಿಯ ಬಿಂದುವಿನ ತನಕದ ದಿನಗಳು ವರ್ಷದ ದಕ್ಷಿಣಾಯನದ ದಿನಗಳು. ಆ ಆಕೃತಿಯ ಅಡಿಯಿಂದ ಅದರ ನೆತ್ತಿಯ ಬಿಂದುವಿನ ತನಕದ ದಿನಗಳು ಉತ್ತರಾಯಣದ ದಿನಗಳು.
ಕರ್ನಾಟಕ
ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವುದು “ಎಳ್ಳು ಬೆಲ್ಲ”. ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಎಳ್ಳ್ಳು ಬೆಲ್ಲವನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ ಸುತ್ತಲಿನ ಮನೆಗಳಿಗೆ “ಎಳ್ಳುಹಂಚುವುದು” ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯ ಸಂಪ್ರದಾಯ. ಎಳ್ಳಿನ ಜೊತೆಗೆ ಸಕ್ಕರೆ ಅಚ್ಚುಗಳು, ಹಣ್ಣು ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿನ ತುಂಡುಗಳನ್ನು ಸಹ ಬೀರುವುದುಂಟು.ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಚೂರುಗಳಾಗಿ ಕತ್ತರಿಸಿದ ಬೆಲ್ಲ, ಒಣ ]]ಕೊಬ್ಬರಿ]], ಹುರಿಗಡಲೆ, ಸಿಪ್ಪೆ ತೆಗೆದ ಕಡಲೇಕಾಯಿ ಬೀಜ ಹಾಗೂ ಹುರಿದ ಬಿಳಿ ಎಳ್ಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ “ಎಳ್ಳು ಬೆಲ್ಲ” ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕರ್ನಾಟಕದ ರೈತರಿಗೆ ಸುಗ್ಗಿ (ಸುಗ್ಗಿ) ಅಥವಾ ಸುಗ್ಗಿಯ ಹಬ್ಬ. ಈ ಮಂಗಳಕರ ದಿನದಂದು, ಯುವ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು (ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಹದಿಹರೆಯದವರು) ಹೊಸ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ಒಂದು ತಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಎಳ್ಳುಬೆಲ್ಲದೊಂದಿಗೆ ಹತ್ತಿರದ ಜನರನ್ನು ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿಗಳನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಿ ಎಳ್ಳುಬೆಲ್ಲವನ್ನು ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. “ಎಳ್ಳು ಬೆಲ್ಲ ತಿಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತಾಡೋಣ” ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಪ್ಲೇಟ್ ಸಹ ಕಬ್ಬಿನ ತುಂಡು ವಿವಿಧ ಆಕಾರಗಳನ್ನು ಸಕ್ಕರೆ ಅಚ್ಚುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.
ಕಬ್ಬು ಈ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಏಕೆಂದರೆ ಹಬ್ಬದ ಋತುವಿನ ಸುಗ್ಗಿಯ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ, ಹೊಸದಾಗಿ ಮದುವೆಯಾದ ಮಹಿಳೆ ಯರು ತನ್ನ ಮದುವೆಯ ಮೊದಲ ವರ್ಷದಿಂದ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಬಾಳೆಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುತ್ತೈದೆಯರಿಗೆ ಕೊಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಇದೆ. ಬಾಳೆಹಣ್ಣುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಐದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ, ಸಮುದಾಯದ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಗಾಳಿಪಟ ಹಾರಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ.
ಮಹಿಳೆಯರು ಗುಂಪು ಗುಂಪಾಗಿ ರಂಗೋಲಿಯನ್ನು ಬಿಡಿಸುವುದು ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯ ಸಮಯದ ಮತ್ತೊಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಘಟನೆಯಾಗಿದೆ. ದನಕರುಗಳನ್ನು ಸಿಂಗರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಮೆರವಣಿಗೆ ಮಾಡುವುದು ಇನ್ನೊಂದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಪದ್ಧತಿಯಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳನ್ನು “ಕಿಚ್ಚು ಹಾಯಿಸುವುದು” ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ.
ತಮಿಳುನಾಡು
ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು “ಪೊಂಗಲ್” ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಇದು ನಾಲ್ಕು ದಿನಗಳ ಹಬ್ಬ – ಈ ನಾಲ್ಕು ದಿನಗಳು ಮತ್ತು ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿನ ಆಚರಣೆಗಳು ಹೀಗಿವೆ:
ಭೋಗಿ: ಹೊಸ ಬಟ್ಟೆಗಳು
ಪೊಂಗಲ್: ಸಮೃದ್ಧಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಹಾಲು-ಬೆಲ್ಲಗಳನ್ನು ಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಕುದಿಸಿ ಉಕ್ಕಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ
ಮಾಟ್ಟು ಪೊಂಗಲ್: ಗೋಪೂಜೆ
ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ “ಜಲ್ಲಿಕಟ್ಟು” ಎಂಬ ಗೂಳಿಯನ್ನು ಪಳಗಿಸುವ ಆಟ ನಡೆಯುತ್ತದೆ
ಕಾಣುಮ್ ಪೊಂಗಲ್
ಕೇರಳದ ಶಬರಿಮಲೆ
ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಂದು ಕೇರಳದ ಶಬರಿಮಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಮಕರಜ್ಯೋತಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ ಇದೆ. ಅಯ್ಯಪ್ಪ ವೃತಾಧಾರಿಗಳಾದ ಜನರು ಶಬರಿಮಲೆಗೆ ತೆರಳಿ ತಮ್ಮ ಸ್ವಾಮಿಯ ಪಾದಕ್ಕೆರಗಿ ಮಕರ ಜ್ಯೋತಿಯ ದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆದರೆ ಜನ್ಮ ಸಾರ್ಥಕವಾಗುವುದೆಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಯಿಂದಾಗಿ ಲಕ್ಷೋಪಲಕ್ಷ ಜನರು ಈ ಜ್ಯೋತಿಯ ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ವರ್ಷಂಪ್ರತಿ ಶಬರಿಮಲೆ ಸನ್ನಿಧಾನಕ್ಕಾಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. “ಮಕರ ವಿಳಕ್ಕು”ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಈ ಜ್ಯೋತಿಯು ಶಬರಿಮಲೆಯ ಬೆಟ್ಟದಿಂದ ಮೂರು ಬಾರಿ ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ.
ಅಂತೂ ಇದು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಸಾಬೀತಾಗಿ ಲ್ಲವಾದರೂ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೂ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯ ಕುರುಹನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಭಕ್ತರು. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನು ಮಕರ ರಾಶಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ಲೋಕದ ಕಾರಿರುಳನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುವಂತೆ ಜನರು ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪುಣ್ಯ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚಿಂತೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ತಮ್ಮನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡು ಮುಕ್ತಿ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಂತೆ ಈ ಆಚರಣೆಯು ಪ್ರೇರಣೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಇತರ ಸ್ಥಳಗಳು ಸಂಪಾದಿಸಿ
ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಹಬ್ಬವಾದರೂ, ಇತರ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಸಹ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯ ದಿನದಂದು ಗಾಳಿಪಟಗಳನ್ನು ಹಾರಿಬಿಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವುಂಟು.
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿಯೂ, ಎಳ್ಳು ಮತ್ತು ಸಕ್ಕರೆಯ ಕುಸುರಿಕಾಳನ್ನು ಬಂಧು ಮಿತ್ರರಿಗೆ ಹಂಚುವ ರೂಢಿ ಇದೆ. ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಅವರು, ಎಳ್ಳಿನ ಉಂಡೆ ಗಳನ್ನು ಹಂಚುತ್ತಾರೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಅವರು ಲಡ್ಡು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ತರಹ ಬಿಡಿ ಕಾಳುಗಳನ್ನು ಹಂಚುವ ಪದ್ಧತಿಯಿಲ್ಲ. ಎಳ್ಳುಂಡೆಕೊಡುವಾಗ ತಪ್ಪದೆ, ” ತಿಳ್ಗುಳ್ ಘ್ಯಾ, ಅಣಿ ಗೋಡ್ ಗೋಡ್ ಬೋಲ” (ಅಂದರೆ ಎಳ್ಳು ಬೆಲ್ಲ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಒಳ್ಳೊಳ್ಳೆಯ ಮಾತಾಡಿ) ಎನ್ನುವ ಮಾತು ಹೇಳುವುದನ್ನು ಮರೆಯುವುದಿಲ್ಲ!
ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಹರಿಯಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಗೆ “ಲೋಹರಿ,” ಎಂದು ಹೆಸರು
